วันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2559

บันทึกการเรียน ครั้งที่ 9

Knowledge

โปรแกรมการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program)

แผน IEP

•       แผนการศึกษาที่ร่างขึ้น

•       เพื่อให้เด็กพิเศษแต่ละคนได้รับการสอน และการช่วยเหลือฟื้นฟูให้เหมาะสมกับความต้องการและความสามารถของเขา

•       ด้วยการจัดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ของเด็ก

•      โดยระบุเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดการใช้แผนและวิธีการวัดประเมินผลเด็ก

การเขียนแผน IEP

•      คัดแยกเด็กพิเศษ

•      ครูต้องรู้ว่าเด็กมีปัญหาอะไร

•      ประเมินพัฒนาการเด็กเป็นระยะ จะทำให้ทราบว่าจะต้องเริ่มช่วยเหลือเด็กจากจุดไหน ในทักษะใด

•      เด็กสามารถทำอะไรได้  / เด็กไม่สามารถทำอะไรได้

•      แล้วจึงเริ่มเขียนแผน IEP

IEP ประกอบด้วย

•     ข้อมูลส่วนตัวของเด็ก

•     ระบุว่าเด็กมีความจำเป็นต้องได้รับบริการพิเศษอะไรบ้าง

•     การระบุความสามารถของเด็กในขณะปัจจุบัน

•     เป้าหมายระยะยาวประจำปี / ระยะสั้น

•     ระบุวัน เดือน ปี ที่เริ่มทำการสอน และคาดคะเนการสิ้นสุดของแผน

•     วิธีการประเมินผล

ประโยชน์ต่อเด็ก

•      ได้เรียนรู้ตามความสามารถของตน

•      ได้มีโอกาสพัฒนาตามศักยภาพของตน

•      ได้รับการศึกษาและฟื้นฟูอย่างต่อเนื่องและเหมาะสม

•      ถ้าเด็กเข้าเรียนในโรงเรียนจะไม่ถูกจัดเข้าชั้นเรียนเฉยๆ

ประโยชน์ต่อครู

•      เป็นแนวทางการจัดการเรียนการสอนที่ตรงกับความสามารถและความต้องการของเด็ก

•      เป็นแนวทางในการเลือกสื่อการสอนและวิธีการสอนให้เหมาะกับเด็ก

•      ปรับเปลี่ยนได้เมื่อความต้องการเปลี่ยนแปลงไป

•      เป็นแนวทางในการประเมินผลการเรียนและการเขียนรายงานพัฒนาการความก้าวหน้าของเด็ก

•      ตรวจสอบและประเมินได้เป็นระยะ

ประโยชน์ต่อผู้ปกครอง

•     ได้มีส่วนร่วมในการจัดทำแผนการเรียนรายบุคคล เพื่อให้เด็กได้พัฒนาความสามารถได้สูงสุดตามศักยภาพ

•     ทราบร่วมกับครูว่าจะฝึกลูกของตนอย่างไร

•     เกิดความร่วมมือในการพัฒนาเด็ก มีการติดต่อสื่อสารกันอย่างต่อเนื่อง และใกล้ชิดระหว่างบ้านกับโรงเรียน

ขั้นตอนการจัดทำแผนการศึกษารายบุคคล

                     1.   การรวบรวมข้อมูล

•      รายงานทางการแพทย์

•      รายงานการประเมินด้านต่างๆ

•      บันทึกจากผู้ปกครอง ครู และผู้ที่เกี่ยวข้อง

                     2.   การจัดทำแผน

•     ประชุมผู้ที่เกี่ยวข้อง

•     กำหนดจุดมุ่งหมายระยะยาวและระยะสั้น

•     กำหนดโปรแกรมและกิจกรรม

•     จะต้องได้รับการรับรองแผนการศึกษาเฉพาะบุคคลจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง

การกำหนดจุดมุ่งหมาย

•    ระยะยาว

•    ระยะสั้น

จุดมุ่งหมายระยะยาว

•    กำหนดให้ชัดเจน แม้จะกว้าง

      –    น้องนุ่นช่วยเหลือตนเองได้

      –    น้องดาวร่วมมือกับผู้อื่นได้ดีขึ้น

      –    น้องริวเข้ากับเพื่อนคนอื่นๆได้

จุดมุ่งหมายระยะสั้น

•     ตั้งให้อยู่ภายใต้จุดมุ่งหมายหลัก

•     เป็นพฤติกรรมที่เด็กสามารถทำได้ในระยะ 2-3 วัน หรือ 2-3 สัปดาห์

•     จะสอนใคร

•     พฤติกรรมอะไร

•     เมื่อไหร่ ที่ไหน (ที่พฤติกรรมนั้นจะเกิด)

•     พฤติกรรมนั้นต้องดีขนาดไหน

               ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

•    ใคร                                 >>                           มุก

•    อะไร                               >>           กระโดดขาเดียวได้                              

•    เมื่อไหร่ / ที่ไหน              >>           กิจกรรมกลางแจ้ง

•    ดีขนาดไหน                    >>           กระโดดได้ขาละ 5 ครั้ง  ในเวลา 30 วินาที

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

•    ใคร                          >>                           บอย

•    อะไร                        >>           นั่งเงียบๆโดยไม่พูดคุย                        

•    เมื่อไหร่ / ที่ไหน      >>           ระหว่างครูเล่านิทาน

•    ดีขนาดไหน             >>           ช่วงเวลาการเล่านิทาน 10 - 15 นาที เป็นเวลา 5 วันติดต่อกัน

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. การใช้แผน

•      เมื่อแผนเสร็จสมบูรณ์ ครูจะนำไปใช้โดยจะใช้แผนระยะสั้น

•      นำมาทำเป็นจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม

•      แยกย่อยขั้นตอนการสอนให้เหมาะกับเด็ก

•     จัดเตรียมสื่อและจัดกิจกรรมการเรียนการสอน

•     ต้องมีการสังเกตเก็บรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเด็กและความสามารถ โดยคำนึงถึง

•     ขั้นตอนพัฒนาการของเด็กปกติ

•     ตัวชี้วัดพื้นฐานที่เกี่ยวกับปัญหาของพัฒนาการเด็ก

•     อิทธิพลของสิ่งแวดล้อมของเด็กและผู้ใหญ่ที่มีผลต่อการแสดงออกของเด็ก

4. การประเมินผล

•   โดยทั่วไปจะประเมินภาคเรียนละครั้ง หรือย่อยกว่านั้น

•   ควรมีการกำหนดวิธีการประเมิน และเกณฑ์วัดผล

** การประเมินในแต่ละทักษะหรือแต่ละกิจกรรม อาจใช้วิธีวัดและกำหนดเกณฑ์แตกต่างกัน**

การจัดทำ IEP

Apply : ได้แนวทางในการจัดทำแผน IEP เพื่อเป็นการวางแผนการเสริมประสบการณ์ให้เด็กได้ตรงจุดและเหมาะสม รวมทั้งทำให้ทราบพัฒนาการความก้าวหน้าของเด็ก

Evaluation

Teacher : อาจารย์บรรยายและแนะนำการทำแผน IEP ได้เข้าใจง่ายและรวดเร็ว มีการเตรียมการสอนมาเป็นอย่างดี

Feachet : มีความตั้งใจและให้ความสนใจในการทำแผน IEP อีกทั้งยังให้ความร่วมมือในกิจกรรมที่อาจารย์นำมาสอนดีมาก

Self : ตั้งใจเรียนและให้ความร่วมมือในการทำแผนและกิจกรรมที่อาจารย์นำมาสอนได้ดี 

วันที่ 22 เมษายน พ.ศ. 2559

บันทึกการเรียน ครั้งที่ 8

Knowledge

การส่งเสริมพัฒนาการและการปรับพฤติกรรม

เด็กปฐมวัยที่มีความต้องการพิเศษ

• เพื่อให้เด็กสามารถช่วยเหลือตนเองได้ในชีวิตประจำวัน
• ใช้ชีวิตอยู่ในสังคมได้ใกล้เคียงกับคนปกติมากที่สุด 
• เน้นการดูแลแบบองค์รวม (Holistic Approach)

      1. การฟื้นฟูสมรรถภาพทางการศึกษา

• เพิ่มทักษะพื้นฐานด้านสังคม การสื่อสาร และทักษะทางความคิด

• เกิดผลดีในระยะยาว

• เน้นการเตรียมความพร้อมเพื่อให้เด็กสามารถใช้ในชีวิตประจำวันจริงๆแทนการฝึกแต่เพียงทักษะทางวิชาการ

• แผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program; IEP)

• โรงเรียนการศึกษาพิเศษเฉพาะทาง โรงเรียนเรียนร่วม ห้องเรียนคู่ขนาน

      2. การฟื้นฟูสมรรถภาพทางสังคม

• การฝึกฝนทักษะในชีวิตประจำวัน (Activity of Daily Living Training)

• การฝึกฝนทักษะสังคม (Social Skill Training)

• การสอนเรื่องราวทางสังคม (Social Story)

3.การบำบัดทางเลือก

• การสื่อความหมายทดแทน (AAC)

• ศิลปกรรมบำบัด (Art Therapy)

• ดนตรีบำบัด (Music Therapy)

• การฝังเข็ม (Acupuncture)

• การบำบัดด้วยสัตว์ (Animal Therapy)

การสื่อความหมายทดแทน  (Augmentative and Alternative Communication ; AAC)

• การรับรู้ผ่านการมอง (Visual Strategies)

• โปรแกรมแลกเปลี่ยนภาพเพื่อการสื่อสาร (Picture Exchange Communication System; PECS)

• เครื่องโอภา (Communication Devices)

• โปรแกรมปราศรัย

Picture Exchange Communication System (PECS)

บทบาทของครู

• ตำแหน่งการนั่งของเด็กไม่ควรให้นั่งติดหน้าต่างหรือประตู

• ให้เด็กนั่งแถวหน้าสุดใกล้โต๊ะครู

• จัดให้เด็กนั่งติดกับนักเรียนที่ไม่ค่อยเล่น ไม่ค่อยคุยในระหว่างเรียน

• ให้เด็กมีกิจกรรม เปลี่ยนอิริยาบถบ้าง

การส่งเสริมทักษะต่างๆของเด็กพิเศษ

ทักษะทางสังคม

• เด็กพิเศษที่ขาดทักษะทางสังคม ไม่ได้มีสาเหตุมาจากการพ่อแม่

• การอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดี ไม่ได้เป็นเครื่องรับประกันว่าเด็กจะมีพัฒนาการต่างๆอย่างมีความสุข

กิจกรรมการเล่น

• การเล่นเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งต่อการเรียนรู้ทักษะทางสังคม

• เด็กจะสนใจกันเองโดยอาศัยการเล่นเป็นสื่อ

• ในช่วงแรกๆ เด็กจะไม่มองเด็กคนอื่นเป็นเพื่อน  แต่เป็นอะไรบางอย่างที่น่าสำรวจ สัมผัส ผลัก ดึง

ยุทธศาสตร์การสอน

• เด็กพิเศษหลายๆคนไม่รู้วิธีเล่น  ไม่รู้ว่าจะเล่นอย่างไร

• ครูเริ่มต้นจากการสังเกตเด็กแต่ละคนอย่างเป็นระบบ

• จะบอกได้ว่าเด็กมีทักษะการเล่นแบบใดบ้าง

• ครูจดบันทึก

• ทำแผน IEP

การกระตุ้นการเลียนแบบและการเอาอย่าง

• วางแผนกิจกรรมการเล่นไว้หลายๆอย่าง

• คำนึงถึงเด็กทุกๆคน

• ให้เด็กเล่นเป็นกลุ่มเล็กๆ 2-4 คน

• เด็กปกติทำหน้าที่เหมือน “ครู” ให้เด็กพิเศษ

ครูปฏิบัติอย่างไรขณะเด็กเล่น

• อยู่ใกล้ๆ และเฝ้ามองอย่างสนใจ

• ยิ้มและพยักหน้าให้ ถ้าเด็กหันมาหาครู

• ไม่ชมเชยหรือสนใจเด็กมากเกินไป

• เอาวัสดุอุปกรณ์มาเพิ่ม เพื่อยืดเวลาการเล่น

• ให้ความคิดเห็นที่เป็นแรงเสริม

การให้แรงเสริมทางสังคมในบริบทที่เด็กเล่น

• ครูพูดชักชวนให้เด็กร่วมเล่นกับเพื่อน

• ทำโดย “การพูดนำของครู”

ช่วยเด็กทุกคนให้รู้กฎเกณฑ์

• ไม่ง่ายสำหรับเด็กพิเศษ

• การให้โอกาสเด็ก

• เด็กพิเศษต้องเรียนรู้สิทธิต่างๆเหมือนเพื่อนในห้อง

• ครูต้องไม่ใช้ความบกพร่องของเด็กพิเศษเป็นเครื่องต่อรอง

2. ทักษะภาษา

การวัดความสามารถทางภาษา

• เข้าใจสิ่งที่ผู้อื่นพูดไหม

• ตอบสนองเมื่อมีคนพูดด้วยไหม

• ถามหาสิ่งต่างๆไหม

• บอกเล่าเหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นไหม

• ใช้คำศัพท์ของตัวเองกับเด็กคนอื่นไหม

การออกเสียงผิด / พูดไม่ชัด

• การพูดตกหล่น

• การใช้เสียงหนึ่งแทนอีกเสียง

• ติดอ่าง

การปฏิบัติของครูและผู้ใหญ่

• ไม่สนใจการพูดซ้ำหรือการออกเสียงไม่ชัด

• ห้ามบอกเด็กว่า  “พูดช้าๆ”   “ตามสบาย”   “คิดก่อนพูด”

• อย่าขัดจังหวะขณะเด็กพูด

• อย่าเปลี่ยนการใช้มือข้างที่ถนัดของเด็ก

• ไม่เปรียบเทียบการพูดของเด็กกับเด็กคนอื่น

• เด็กที่พูดไม่ชัดอาจเกี่ยวข้องกับการได้ยิน

ทักษะพื้นฐานทางภาษา

• ทักษะการรับรู้ภาษา

• การแสดงออกทางภาษา

• การสื่อความหมายโดยไม่ใช้คำพูด

พฤติกรรมตอบสนองการแสดงออกทางภาษา

พฤติกรรมเริ่มการแสดงออกของเด็ก

ความรับผิดชอบของครูปฐมวัย

• การรับรู้ภาษามาก่อนการแสดงออกทางภาษา

• ภาษาที่ไม่ใช่คำพูดมาก่อนภาษาพูด

• ให้เวลาเด็กได้พูด

• คอยให้เด็กตอบ (ชี้แนะหากจำเป็น)

• เป็นผู้ฟังที่ดีและโตต้อบอย่างฉับไว (ครูไม่พูดมากเกินไป)

• เด็กไม่ได้เรียนรู้ภาษาจากการฟังเพียงอย่างเดียว

• ให้เด็กทำกิจกรรมกลุ่ม เด็กพิเศษได้มีแบบอย่างจากเพื่อน

• กระตุ้นให้เด็กบอกความต้องการของตนเอง (ครูไม่คาดการณ์ล่วงหน้า)

• เน้นวิธีการสื่อความหมายมากกว่าการพูด

• ใช้คำถามปลายเปิด

• เด็กพิเศษรับรู้มากเท่าไหร่ ยิ่งพูดได้มากเท่านั้น

• ร่วมกิจกรรมกับเด็ก

การสอนตามเหตุการณ์

(Incidental Teaching)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง

• เรียนรู้การดำรงชีวิตโดยอิสระให้มากที่สุด

• การกินอยู่

• การเข้าห้องน้ำ

• การแต่งตัว

• กิจวัตรต่างๆในชีวิตประจำวัน

การสร้างความอิสระ

• เด็กอยากช่วยเหลือตนเอง

• อยากทำงานตามความสามารถ

• เด็กเลียนแบบการช่วยเหลือตนเองจากเพื่อน เด็กที่โตกว่า และผู้ใหญ่

ความสำเร็จเป็นสิ่งสำคัญ

• การได้ทำด้วยตนเอง

• เชื่อมั่นในตนเอง

• เรียนรู้ความรู้สึกที่ดี

หัดให้เด็กทำเอง

• ไม่ช่วยเหลือเกินความจำเป็น (ใจแข็ง)

• ผู้ใหญ่มักทำสิ่งต่างๆให้เด็กมากเกินไป

• ทำให้แม้กระทั่งสิ่งที่เด็กสามารถทำได้เองหากให้เวลาเขาทำ

• “ หนูทำช้า ”  “ หนูยังทำไม่ได้ ”

จะช่วยเมื่อไหร่

• เด็กก็มีบางวันที่ไม่อยากทำอะไร , หงุดหงิด , เบื่อ , ไม่ค่อยสบาย

• หลายครั้งเด็กจะขอความช่วยเหลือในสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปแล้ว

• เด็กรู้สึกว่ายังมีผู้ใหญ่ที่พึ่งได้ แต่ต้องได้รับความช่วยเหลือเฉพาะสิ่งที่เด็กต้องการ

• มักช่วยเด็กในช่วงกิจกรรม

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 2-3 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 3-4 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 4-5 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 5-6 ปี)

ลำดับขั้นในการช่วยเหลือตนเอง

• แบ่งทักษะการช่วยเหลือตนเองออกเป็นขั้นย่อยๆ

• ย่อยงาน

• เรียงลำดับตามขั้นตอน

การเข้าส้วม

• เข้าไปในห้องส้วม

• ดึงกางเกงลงมา

• ก้าวขึ้นไปนั่งบนส้วม

• ปัสสาวะหรืออุจจาระ

• ใช้กระดาษชำระเช็ดก้น

• ทิ้งกระดาษชำระในตะกร้า

• กดชักโครกหรือตักน้ำราด

• ดึงกางเกงขึ้น

• ล้างมือ

• เช็ดมือ

• เดินออกจากห้องส้วม

การวางแผนทีละขั้น

• แยกกิจกรรมเป็นขั้นย่อยๆให้มากที่สุด

สรุป

• ครูต้องพยายามให้เด็กทำสิ่งต่างๆด้วยตนเอง

• ย่อยงานแต่ละอย่างเป็นขั้นๆ

• ความสำเร็จขั้นเล็กๆนำไปสู่ความสำเร็จทั้งมวล

• ช่วยให้เด็กมีความมั่นใจในตนเอง

• เด็กพึ่งตนเองได้ รู้สึกเป็นอิสระ

4. ทักษะพื้นฐานทางการเรียน

     เป้าหมาย

• การช่วยให้เด็กแต่ละคนเรียนรู้ได้ 

• มีความรู้สึกดีต่อตนเอง

• เด็กรู้สึกว่า “ฉันทำได้”

• พัฒนาความกระตือรือร้น อยากรู้อยากเห็น

• อยากสำรวจ อยากทดลอง

      ช่วงความสนใจ

• ต้องมีก่อนการเรียนรู้อื่นๆ

• จดจ่อต่อกิจกรรมในช่วงเวลาหนึ่งได้นานพอสมควร

การเลียนแบบ

      การทำตามคำสั่ง คำแนะนำ

• เด็กได้ยินสิ่งที่ครูพูดชัดหรือไม่

• เด็กเข้าใจคำศัพท์ที่ครูใช้หรือไม่

• คำสั่งยุ่งยากซับซ้อนไปหรือไม่

การรับรู้ การเคลื่อนไหว

• ได้ยิน เห็น สัมผัส ลิ้มรส กลิ่น     >>    ตอบสนองอย่างเหมาะสม

การควบคุมกล้ามเนื้อเล็ก

• การกรอกน้ำ ตวงน้ำ

• ต่อบล็อก

• ศิลปะ

• มุมบ้าน

• ช่วยเหลือตนเอง

ตัวอย่างอุปกรณ์สำหรับเด็กพิเศษ

• ลูกปัดไม้ขนาดใหญ่

• รูปต่อที่มีจำนวนชิ้นไม่มาก

ตัวอย่างอุปกรณ์สำหรับเด็กพิเศษ

• ลูกปัดไม้ขนาดใหญ่

• รูปต่อที่มีจำนวนชิ้นไม่มาก

ความจำ

• จากการสนทนา

• เมื่อเช้าหนูทานอะไร

• แกงจืดที่เรากินใส่อะไรบ้าง

• จำตัวละครในนิทาน

• จำชื่อครู เพื่อน

• เล่นเกมทายของที่หายไป

การวางแผนการเตรียมพื้นฐานทางวิชาการ

• จัดกลุ่มเด็ก

• เริ่มต้นเรียนรู้โดยใช้ช่วงเวลาสั้นๆ

• ให้งานเด็กแต่ละคนอย่างชัดเจนว่าต้องทำที่ไหน

• ติดชื่อเด็กตามที่นั่ง

• ใช้อุปกรณ์ที่เด็กคุ้นเคย

• ใช้อุปกรณ์ที่เด็กคุ้นเคย

• บันทึกว่าเด็กชอบอะไรที่สุด

• รู้ว่าเมื่อไหร่จะเปลี่ยนงาน

• มีอุปกรณ์ไว้สับเปลี่ยนใกล้มือ

• เตรียมทุกอย่างให้พร้อมก่อนเด็กมาถึง

• พูดในทางที่ดี

• จัดกิจกรรมให้เด็กได้เคลื่อนไหว

• ทำบทเรียนให้สนุก

Apply : ได้แนวทางในการนำไปใช้ส่งเสริมพัฒนาการเด็กให้เหมาะกับวัย และบุคคล ซึ่งเด็กแต่ละคนมีความสามารถและมีพัฒนาการเรียนรู้ที่แตกต่างกัน การเรียนรู้นี้จึงสามารถตัวความรู้ที่ผู้เรียนจะนำไปต่อยอดเพิ่มพูลหาความความรู้เพิ่มเติมต่อไป

Evaluation

Teacher : การแต่งกายสุภาพเรียบร้อย ใช้ภาษาในการสอนได้ดีมาก การสอนและการบรรยายเนื้อหาเข้าใจง่าย

Feachet : มีความตั้งใจในการเรียนรวมทั้งให้ความร่วมมือในการเรียนการสอนเกี่ยวกับการแสดงความคิดเห็นในการเรียน

Self : ตั้งใจเรียนและยังไม่กล้าแสดงความคิดเห็น