วันที่ 22 เมษายน พ.ศ. 2559

บันทึกการเรียน ครั้งที่ 8

Knowledge

การส่งเสริมพัฒนาการและการปรับพฤติกรรม

เด็กปฐมวัยที่มีความต้องการพิเศษ

• เพื่อให้เด็กสามารถช่วยเหลือตนเองได้ในชีวิตประจำวัน
• ใช้ชีวิตอยู่ในสังคมได้ใกล้เคียงกับคนปกติมากที่สุด 
• เน้นการดูแลแบบองค์รวม (Holistic Approach)

      1. การฟื้นฟูสมรรถภาพทางการศึกษา

• เพิ่มทักษะพื้นฐานด้านสังคม การสื่อสาร และทักษะทางความคิด

• เกิดผลดีในระยะยาว

• เน้นการเตรียมความพร้อมเพื่อให้เด็กสามารถใช้ในชีวิตประจำวันจริงๆแทนการฝึกแต่เพียงทักษะทางวิชาการ

• แผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (Individualized Education Program; IEP)

• โรงเรียนการศึกษาพิเศษเฉพาะทาง โรงเรียนเรียนร่วม ห้องเรียนคู่ขนาน

      2. การฟื้นฟูสมรรถภาพทางสังคม

• การฝึกฝนทักษะในชีวิตประจำวัน (Activity of Daily Living Training)

• การฝึกฝนทักษะสังคม (Social Skill Training)

• การสอนเรื่องราวทางสังคม (Social Story)

3.การบำบัดทางเลือก

• การสื่อความหมายทดแทน (AAC)

• ศิลปกรรมบำบัด (Art Therapy)

• ดนตรีบำบัด (Music Therapy)

• การฝังเข็ม (Acupuncture)

• การบำบัดด้วยสัตว์ (Animal Therapy)

การสื่อความหมายทดแทน  (Augmentative and Alternative Communication ; AAC)

• การรับรู้ผ่านการมอง (Visual Strategies)

• โปรแกรมแลกเปลี่ยนภาพเพื่อการสื่อสาร (Picture Exchange Communication System; PECS)

• เครื่องโอภา (Communication Devices)

• โปรแกรมปราศรัย

Picture Exchange Communication System (PECS)

บทบาทของครู

• ตำแหน่งการนั่งของเด็กไม่ควรให้นั่งติดหน้าต่างหรือประตู

• ให้เด็กนั่งแถวหน้าสุดใกล้โต๊ะครู

• จัดให้เด็กนั่งติดกับนักเรียนที่ไม่ค่อยเล่น ไม่ค่อยคุยในระหว่างเรียน

• ให้เด็กมีกิจกรรม เปลี่ยนอิริยาบถบ้าง

การส่งเสริมทักษะต่างๆของเด็กพิเศษ

ทักษะทางสังคม

• เด็กพิเศษที่ขาดทักษะทางสังคม ไม่ได้มีสาเหตุมาจากการพ่อแม่

• การอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดี ไม่ได้เป็นเครื่องรับประกันว่าเด็กจะมีพัฒนาการต่างๆอย่างมีความสุข

กิจกรรมการเล่น

• การเล่นเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งต่อการเรียนรู้ทักษะทางสังคม

• เด็กจะสนใจกันเองโดยอาศัยการเล่นเป็นสื่อ

• ในช่วงแรกๆ เด็กจะไม่มองเด็กคนอื่นเป็นเพื่อน  แต่เป็นอะไรบางอย่างที่น่าสำรวจ สัมผัส ผลัก ดึง

ยุทธศาสตร์การสอน

• เด็กพิเศษหลายๆคนไม่รู้วิธีเล่น  ไม่รู้ว่าจะเล่นอย่างไร

• ครูเริ่มต้นจากการสังเกตเด็กแต่ละคนอย่างเป็นระบบ

• จะบอกได้ว่าเด็กมีทักษะการเล่นแบบใดบ้าง

• ครูจดบันทึก

• ทำแผน IEP

การกระตุ้นการเลียนแบบและการเอาอย่าง

• วางแผนกิจกรรมการเล่นไว้หลายๆอย่าง

• คำนึงถึงเด็กทุกๆคน

• ให้เด็กเล่นเป็นกลุ่มเล็กๆ 2-4 คน

• เด็กปกติทำหน้าที่เหมือน “ครู” ให้เด็กพิเศษ

ครูปฏิบัติอย่างไรขณะเด็กเล่น

• อยู่ใกล้ๆ และเฝ้ามองอย่างสนใจ

• ยิ้มและพยักหน้าให้ ถ้าเด็กหันมาหาครู

• ไม่ชมเชยหรือสนใจเด็กมากเกินไป

• เอาวัสดุอุปกรณ์มาเพิ่ม เพื่อยืดเวลาการเล่น

• ให้ความคิดเห็นที่เป็นแรงเสริม

การให้แรงเสริมทางสังคมในบริบทที่เด็กเล่น

• ครูพูดชักชวนให้เด็กร่วมเล่นกับเพื่อน

• ทำโดย “การพูดนำของครู”

ช่วยเด็กทุกคนให้รู้กฎเกณฑ์

• ไม่ง่ายสำหรับเด็กพิเศษ

• การให้โอกาสเด็ก

• เด็กพิเศษต้องเรียนรู้สิทธิต่างๆเหมือนเพื่อนในห้อง

• ครูต้องไม่ใช้ความบกพร่องของเด็กพิเศษเป็นเครื่องต่อรอง

2. ทักษะภาษา

การวัดความสามารถทางภาษา

• เข้าใจสิ่งที่ผู้อื่นพูดไหม

• ตอบสนองเมื่อมีคนพูดด้วยไหม

• ถามหาสิ่งต่างๆไหม

• บอกเล่าเหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นไหม

• ใช้คำศัพท์ของตัวเองกับเด็กคนอื่นไหม

การออกเสียงผิด / พูดไม่ชัด

• การพูดตกหล่น

• การใช้เสียงหนึ่งแทนอีกเสียง

• ติดอ่าง

การปฏิบัติของครูและผู้ใหญ่

• ไม่สนใจการพูดซ้ำหรือการออกเสียงไม่ชัด

• ห้ามบอกเด็กว่า  “พูดช้าๆ”   “ตามสบาย”   “คิดก่อนพูด”

• อย่าขัดจังหวะขณะเด็กพูด

• อย่าเปลี่ยนการใช้มือข้างที่ถนัดของเด็ก

• ไม่เปรียบเทียบการพูดของเด็กกับเด็กคนอื่น

• เด็กที่พูดไม่ชัดอาจเกี่ยวข้องกับการได้ยิน

ทักษะพื้นฐานทางภาษา

• ทักษะการรับรู้ภาษา

• การแสดงออกทางภาษา

• การสื่อความหมายโดยไม่ใช้คำพูด

พฤติกรรมตอบสนองการแสดงออกทางภาษา

พฤติกรรมเริ่มการแสดงออกของเด็ก

ความรับผิดชอบของครูปฐมวัย

• การรับรู้ภาษามาก่อนการแสดงออกทางภาษา

• ภาษาที่ไม่ใช่คำพูดมาก่อนภาษาพูด

• ให้เวลาเด็กได้พูด

• คอยให้เด็กตอบ (ชี้แนะหากจำเป็น)

• เป็นผู้ฟังที่ดีและโตต้อบอย่างฉับไว (ครูไม่พูดมากเกินไป)

• เด็กไม่ได้เรียนรู้ภาษาจากการฟังเพียงอย่างเดียว

• ให้เด็กทำกิจกรรมกลุ่ม เด็กพิเศษได้มีแบบอย่างจากเพื่อน

• กระตุ้นให้เด็กบอกความต้องการของตนเอง (ครูไม่คาดการณ์ล่วงหน้า)

• เน้นวิธีการสื่อความหมายมากกว่าการพูด

• ใช้คำถามปลายเปิด

• เด็กพิเศษรับรู้มากเท่าไหร่ ยิ่งพูดได้มากเท่านั้น

• ร่วมกิจกรรมกับเด็ก

การสอนตามเหตุการณ์

(Incidental Teaching)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง

• เรียนรู้การดำรงชีวิตโดยอิสระให้มากที่สุด

• การกินอยู่

• การเข้าห้องน้ำ

• การแต่งตัว

• กิจวัตรต่างๆในชีวิตประจำวัน

การสร้างความอิสระ

• เด็กอยากช่วยเหลือตนเอง

• อยากทำงานตามความสามารถ

• เด็กเลียนแบบการช่วยเหลือตนเองจากเพื่อน เด็กที่โตกว่า และผู้ใหญ่

ความสำเร็จเป็นสิ่งสำคัญ

• การได้ทำด้วยตนเอง

• เชื่อมั่นในตนเอง

• เรียนรู้ความรู้สึกที่ดี

หัดให้เด็กทำเอง

• ไม่ช่วยเหลือเกินความจำเป็น (ใจแข็ง)

• ผู้ใหญ่มักทำสิ่งต่างๆให้เด็กมากเกินไป

• ทำให้แม้กระทั่งสิ่งที่เด็กสามารถทำได้เองหากให้เวลาเขาทำ

• “ หนูทำช้า ”  “ หนูยังทำไม่ได้ ”

จะช่วยเมื่อไหร่

• เด็กก็มีบางวันที่ไม่อยากทำอะไร , หงุดหงิด , เบื่อ , ไม่ค่อยสบาย

• หลายครั้งเด็กจะขอความช่วยเหลือในสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปแล้ว

• เด็กรู้สึกว่ายังมีผู้ใหญ่ที่พึ่งได้ แต่ต้องได้รับความช่วยเหลือเฉพาะสิ่งที่เด็กต้องการ

• มักช่วยเด็กในช่วงกิจกรรม

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 2-3 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 3-4 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 4-5 ปี)

ทักษะการช่วยเหลือตนเอง (อายุ 5-6 ปี)

ลำดับขั้นในการช่วยเหลือตนเอง

• แบ่งทักษะการช่วยเหลือตนเองออกเป็นขั้นย่อยๆ

• ย่อยงาน

• เรียงลำดับตามขั้นตอน

การเข้าส้วม

• เข้าไปในห้องส้วม

• ดึงกางเกงลงมา

• ก้าวขึ้นไปนั่งบนส้วม

• ปัสสาวะหรืออุจจาระ

• ใช้กระดาษชำระเช็ดก้น

• ทิ้งกระดาษชำระในตะกร้า

• กดชักโครกหรือตักน้ำราด

• ดึงกางเกงขึ้น

• ล้างมือ

• เช็ดมือ

• เดินออกจากห้องส้วม

การวางแผนทีละขั้น

• แยกกิจกรรมเป็นขั้นย่อยๆให้มากที่สุด

สรุป

• ครูต้องพยายามให้เด็กทำสิ่งต่างๆด้วยตนเอง

• ย่อยงานแต่ละอย่างเป็นขั้นๆ

• ความสำเร็จขั้นเล็กๆนำไปสู่ความสำเร็จทั้งมวล

• ช่วยให้เด็กมีความมั่นใจในตนเอง

• เด็กพึ่งตนเองได้ รู้สึกเป็นอิสระ

4. ทักษะพื้นฐานทางการเรียน

     เป้าหมาย

• การช่วยให้เด็กแต่ละคนเรียนรู้ได้ 

• มีความรู้สึกดีต่อตนเอง

• เด็กรู้สึกว่า “ฉันทำได้”

• พัฒนาความกระตือรือร้น อยากรู้อยากเห็น

• อยากสำรวจ อยากทดลอง

      ช่วงความสนใจ

• ต้องมีก่อนการเรียนรู้อื่นๆ

• จดจ่อต่อกิจกรรมในช่วงเวลาหนึ่งได้นานพอสมควร

การเลียนแบบ

      การทำตามคำสั่ง คำแนะนำ

• เด็กได้ยินสิ่งที่ครูพูดชัดหรือไม่

• เด็กเข้าใจคำศัพท์ที่ครูใช้หรือไม่

• คำสั่งยุ่งยากซับซ้อนไปหรือไม่

การรับรู้ การเคลื่อนไหว

• ได้ยิน เห็น สัมผัส ลิ้มรส กลิ่น     >>    ตอบสนองอย่างเหมาะสม

การควบคุมกล้ามเนื้อเล็ก

• การกรอกน้ำ ตวงน้ำ

• ต่อบล็อก

• ศิลปะ

• มุมบ้าน

• ช่วยเหลือตนเอง

ตัวอย่างอุปกรณ์สำหรับเด็กพิเศษ

• ลูกปัดไม้ขนาดใหญ่

• รูปต่อที่มีจำนวนชิ้นไม่มาก

ตัวอย่างอุปกรณ์สำหรับเด็กพิเศษ

• ลูกปัดไม้ขนาดใหญ่

• รูปต่อที่มีจำนวนชิ้นไม่มาก

ความจำ

• จากการสนทนา

• เมื่อเช้าหนูทานอะไร

• แกงจืดที่เรากินใส่อะไรบ้าง

• จำตัวละครในนิทาน

• จำชื่อครู เพื่อน

• เล่นเกมทายของที่หายไป

การวางแผนการเตรียมพื้นฐานทางวิชาการ

• จัดกลุ่มเด็ก

• เริ่มต้นเรียนรู้โดยใช้ช่วงเวลาสั้นๆ

• ให้งานเด็กแต่ละคนอย่างชัดเจนว่าต้องทำที่ไหน

• ติดชื่อเด็กตามที่นั่ง

• ใช้อุปกรณ์ที่เด็กคุ้นเคย

• ใช้อุปกรณ์ที่เด็กคุ้นเคย

• บันทึกว่าเด็กชอบอะไรที่สุด

• รู้ว่าเมื่อไหร่จะเปลี่ยนงาน

• มีอุปกรณ์ไว้สับเปลี่ยนใกล้มือ

• เตรียมทุกอย่างให้พร้อมก่อนเด็กมาถึง

• พูดในทางที่ดี

• จัดกิจกรรมให้เด็กได้เคลื่อนไหว

• ทำบทเรียนให้สนุก

Apply : ได้แนวทางในการนำไปใช้ส่งเสริมพัฒนาการเด็กให้เหมาะกับวัย และบุคคล ซึ่งเด็กแต่ละคนมีความสามารถและมีพัฒนาการเรียนรู้ที่แตกต่างกัน การเรียนรู้นี้จึงสามารถตัวความรู้ที่ผู้เรียนจะนำไปต่อยอดเพิ่มพูลหาความความรู้เพิ่มเติมต่อไป

Evaluation

Teacher : การแต่งกายสุภาพเรียบร้อย ใช้ภาษาในการสอนได้ดีมาก การสอนและการบรรยายเนื้อหาเข้าใจง่าย

Feachet : มีความตั้งใจในการเรียนรวมทั้งให้ความร่วมมือในการเรียนการสอนเกี่ยวกับการแสดงความคิดเห็นในการเรียน

Self : ตั้งใจเรียนและยังไม่กล้าแสดงความคิดเห็น